Bartoszewski, Białoszewski i Mrozowska patronami roku 2022?

To już kolejna tego typu inicjatywa uchwałodawcza wrocławskiego parlamentarzysty. Dzięki złożonym,  a następnie przyjętym przez Sejm RP, w zeszłym roku uchwałom posła Krzysztofa Mieszkowskiego rok 2021 został ustanowiony Rokiem Tadeusza Różewicza oraz Rokiem Stanisława Lema.

Na rok 2022  przypadają z kolei setne urodziny aktorki Zofii Mrozowskiej, poety Mirona Białoszewskiego oraz historyka i polityka Władysława Bartoszewskiego – wybitnych postaci, których działalność oraz spuścizna na stałe wpisały się w kulturowy, społeczny i polityczny dorobek Polski XX i XXI wieku. A nadchodzący rok ze względu na tak wyjątkowe jubileusze – jak podkreśla Mieszkowski – będzie wspaniałą okazją, by Mrozowską, Białoszewskiego i Bartoszewskiego na nowo odkryć i docenić.

Tak poseł Mieszkowski opisuje w swojej uchwale Zofię Mrozowską – wybitną polską odtwórczynię ról tragicznych, niezwykle ważną postać dla sztuki teatralnej i kinowej powojnia oraz pedagożkę.

– Artystyczne dokonania Zofii Mrozowskiej, zarówno w wielkim repertuarze klasycznym, jak i współczesnym stanowią po dziś dzień wyzwanie i inspirację dla kolejnych aktorów i aktorek – czytamy w uchwale.

Artystka była jednocześnie pedagożką – zaczynała jako asystentka Stanisława Daczyńskiego, następnie Stanisławy Perzanowskiej. Finalnie w latach 1969 – 1971 pełniła funkcję dziekana Wydziału Aktorskiego w warszawskiej Polskiej Wyższej Szkole Teatralnej.  Zofia Mrozowska angażowała się też społecznie.

– W styczniu 1976 roku podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, natomiast w sierpniu 1980 roku dołączyła do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami – podkreśla poseł.

Aktorka odznaczona została m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1970) oraz Nagrodą Państwo Krzyżem Oficerskim Odrodzenia Polski (1977).  Aktorka zmarła 19 sierpnia 1983 roku w Warszawie, 4 dni przed swoimi 61 urodzinami.

– Unikatowość artystycznych dokonań Mirona Białoszewskiego czyni go polskim twórcą obowiązkowym; nie da się mówić o literackim kanonie XX wieku z pominięciem Białoszewskiego – zauważa Krzysztof Mieszkowski w projekcie uchwały ustanawiającej rok 2022 Rokiem Mirona Białoszewskiego, wybitnego poety, prozaika, dramatopisarza.

Poeta urodzony w 1922 roku Miron Białoszewski doświadczył tragizmu czasów, w których przyszło mu żyć. Tragizm, na który  odpowiadał twórczością, bo to ona w dużej mierze to ona pozwalała mu się zmierzyć z ciężarem doświadczeń.

– Odmienność i “samoswojość” poezji autora wymaga nieprzerwanego podejmowania kolejnych prób jej odczytania, spoglądania na nią na nowo, również z uwzględnieniem perspektywy współczesnej. Rok 2022 będzie wspaniałą okazją, żeby na Białoszewskiego spojrzeć na nowo, na nowo doceniając znaczenie i wagę całego artystycznego dorobku tego poety, pisarza, dramaturga – uzasadnia Mieszkowski.

Autora  Pamiętnika z Powstania Warszawskiego nikomu nie udało się włożyć w „formę”, choć wielu próbowało opisać jego twórczość w oparciu o konkretne ramy. Ale to właśnie za to dzieło, rok po jego wydaniu, pisarz otrzymał nagrodę ministra kultury i sztuki II stopnia. Ukoronowaniem uznania dla artysty było przyznanie mu w 1980 r. nagrody literackiej m. Warszawy.

Miron Białoszewski, którego dorobek do dziś określa się eksperymentatorskim, zamarł w Warszawie 17 czerwca 1983 roku, przeżywszy 61 lat.

„Nie mogę sobie dziś wyobrazić, jak to wszystko robiłem: pomoc dla Żydów, pomoc dla więźniów, gromadzenie materiałów dla podziemia, redagowanie sprawozdań i dokumentów, kontrwywiad, praca związana z Kościołem, prace redakcyjne, wreszcie służba w AK; służyłem bez broni, w BIP. Oprócz tego pisałem artykuły i studiowałem na podziemnym uniwersytecie” –  autorefleksja prof. Władysława Bartoszewskiego  (W. Bartoszewski, „Życie i twórczość”, Warszawa 1999) najlepiej obrazuje dorobek tego wybitnego Polaka, historyka, myśliciela, działacza, polityka.

– Nie da się dziś mówić o czasach II wojny światowej, PRL-u, transformacji ustrojowej i budowy Polski demokratycznej po 1989 roku bez udziału Władysława Bartoszewskiego – zaznacza Mieszkowski.

Autentyczny patriotyzm Władysława Bartoszewskiego, patriotyzm otwarty, nowoczesny, pozbawiony ksenofobii, polegał na nieustannym dążeniu do wzajemnego zrozumienia i pojednania pomiędzy narodami.

–  Jego wysiłki na rzecz ponadnarodowej współpracy przynosiły wielkie efekty – niewielu zrobiło tyle na rzecz zbliżenia między Polakami i Żydami oraz Polakami a Niemcami, co prof. Bartoszewski – podkreśla parlamentarzysta w uzasadnieniu uchwały i dodaje: Wielość i wielowątkowość dokonań Władysława Bartoszewskiego, wielka waga jego dorobku i osiągnięć, a także wybitny życiorys tego Powstańca Warszawskiego, działacza Komitetu Pomocy Żydom „Żegota”, Żołnierza AK, opozycjonisty, wybitnego intelektualisty i działacza, propagatora Polski za granicą, jednego z budowniczych demokratycznego państwa prawa po 1989 r. czynią go postacią niezwykle ważną dla całej Polski, Europy i świata, postacią nie do pominięcia w dyskursie historycznym.

Władysław Bartoszewski zmarł 24 kwietnia 2015 roku w Warszawie, w wieku 93 lat.